Bóle głowy to jedna z najczęstszych przyczyn kierowania dziecka do neurologa dziecięcego. Często budzą duży niepokoj wśród chorych i rodziców, zdecydowanie większy niż ból jakiejkolwiek innej części ciała. Najczęściej ludzie postrzegają bóle głowy jako objaw procesu rozrostowego i to właśnie guza mózgu najczęściej obawiają się rodzice i małoletni pacjenci. Dlatego bardzo często bez żadnej wstępnej diagnostyki bólów glowy przychodzą z dzieckiem do neurologa lub są kierowani przez lekarza POZ. Nierzadko próbują wymusić na lekarzu skierowania na badanie neuroobrazowe głowy, mimo że nie ma w danym momencie wskazań do badania. Drodzy rodzice staram się Was rozumieć, ale proszę pamiętać, że guz mózgu jest tą najrzadszą przyczyną bólów głowy u dzieci.

Drodzy rodzice, szanowni lekarze pediatri, medycyny rodzinnej, lub innej specjalności, czy każde dziecko zgłaszające bóle głowy musi od razu udać się do neurologa lub mieć wykonane badanie obrazowe? Otóż nie. Robimy to gdy występują objawy alarmowe, tzw czerwone flagi, które są związane ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń wewnątrzczaszkowych i potrzebą rozważenia badań neuroobrazowych.

Objawy alarmowe w bólach głowy u dzieci:

1. nieprawidłowości w badaniu fizykalnym i podmiotowym (np. zaburzenia zachowania, zaburzenia świadomości, objawy oponowe, drgawki, gorączka)
2. współwystępowanie objawów ogniskowego uszkodzenia OUN (np. niedowład, zaburzenia równowagi, asymetria twarzy, zaburzenia widzenia, zez)
3. ból o dużym natężeniu, występujący po raz pierwszy w życiu lub najsilniejszy ból z dotychczasowych
4. wiek dziecka <3rż,
5. uraz głowy z objawami wstrząśnienia mózgu (utrata przytomności, nudności, wymioty) do 14 dni po urazie
6. występowanie bólu wcześnie rano lub budzenie się z bólem głowy albo z wymiotami
7. objawy zespołów nerwowo-skórnych (fakomatoz), wystąpienie plam café au lait lub odbarwień na skórze
8. nasielnie bólu w trakcie wysiłku fizycznego
9. ból wskazujący na wzrost ciśnienia śródczaszkowego (ból głowy z wymiotami, staza w badaniu dna oka, ból nasilający się w trakcie kaszlu.
10. ból o narastającym natężeniu i częstości

Dlaczego wśród objawów alarmowych jest wiek <3rż? Dlatego, że u niemowląt i małych dzieci możemy jedynie podejrzewać występowanie bólów głowy na podstawie obserwacji dziecka. Zachowania takie jak: niepokój, spadek apetytu, wymioty, zaburzenia snu, mniejsza aktywność dziecka w ciągu dnia mogą wskazywać na występowanie dolegliwości bólowych, jednak nie pozwalają na ustalenie ich przyczyny. Dlatego konieczne jest badanie przedmiotowe dziecka, ocena obwodu głowy, napięcia ciemienia, ustawienia głowy, czy ocena szwów czaszkowych.

U dzieci starszych jeśli nie obserwujecie objawów alarmowych, diagnostykę bólów głowy rozpoczynamy od innych badań. Najczęstszą przyczyną bólów głowy u dzieci jest właśnie wada wzroku i to wizyta u okulisty jest pierwszym krokiem w diagnostyce. Podczas wizyty okulista ocenia również ciśnienie wewnątrzałkowe, celem wykluczenia jaskry, w przebiegu której pacjenci zgłaszają bóle głowy okolicy czołowej, skroniowej i oczodołów. Nieocenionym elementem badania okulistycznego jest badanie dna oka, które pośrednio wskazuje, czy jakiś proces chorobowy toczy się wewnątrz głowy. Jeśli okulista stwierdza cechy stazy na dnie oka, niezwłocznie należy wykonać badanie obrazowe głowy.

W toku diagnostyki bólów głowy należy również zlecić podstawowe badania laboratoryjne takie jak: morfologia, żelazo, profil tarczycy, poziom wit d3, insulina. Zaburzenia hormonalne, niedokrwistość czy niedobory mikro i makroelementów nierzadko przyczyniają się do pojawienia dolegliwości bólowych.

Wartość diagnostyczną ma prowadzenie przez pacjenta dzienniczka bólów głowy. Pozwala on na uzyskanie informacji, jak często bóle głowy się pojawiają, w jakich porach dnia, jak dlugo trwają, jaki maja charakter czy towarzyszą im inne objawy takie jak nudności, wymioty, zaburzenia widzenia, światłowstręt czy dźwiękowstręt. Warto zapisywać również okoliczności pojawienia się dolegliwości bólowych, np. niewyspanie, zmęczenie, aktywność fizyczna. Dodatkowo wraz z prowadzeniem dzienniczka bólu zaleca się pomiary ciśnienia tętniczego 2 razy dziennie, aby wykluczyć nadcinienie tętnicze jako przyczynę bólu głowy.

W przypadku nawracających infekcji górnych dróg oddechowych należy pamiętać o zapaleniu zatok obocznych nosa jako przyczynie bólów głowy, które możecie wykluczyć podczas konsultacji u otolaryngologa.

Coraz więcej pacjentów, w coraz młodszym wieku cierpi na zaburzenia lękowe czy doświadcza epizodów depresyjnych. Jednym z objawów tych zaburzeń mogą być bóle głowy, dlatego należy rozwazyć konsultację psychologicznę i psychatryczną.

Pamiętajcie proszę, że 99% bólów głowy jest wynikiem naszego trybu życia, a życie Waszych dzieci często zdominowane jest przez media społecznościowe, gry itp. Kontrolujcie proszę ile Wasze pociechy przebywają przed ekranem komórki, komputera, tabletu i telewizora.

Drodzy Rodzice zanim udacie się z dzieckiem do neurologa dziecięcego warto skonsultować się w pierwszej kolejnosci z lekarzem pediatrą lub specjalistą medycyny rodzinnej, który przeprowadzi badanie przedmiotowe, zbierze wywiad, oceni występowanie objawów alarmowych i pokieruje Was na dalszą diagnostykę.